Opublikowano: 12 sierpnia, 2022
Wyrok rozwodowy nie tylko kończy małżeństwo, ale również kładzie kres wspólności majątkowej. Oczywiście małżonkowie mają prawo inaczej ułożyć swoje relacje dot. finansów – przykładowo poprzez zawarcie umowy majątkowej, zwanej popularnie intercyzą – jednak nie są to popularne rozwiązania. Tym samym przy rozwodzie prawie zawsze pojawia się pytanie, jak dokonać podziału majątku. Warto wiedzieć, w jaki sposób można załatwić tego rodzaju sprawy – tym bardziej że nierzadko podział majątku jest dużo trudniejszy, niż sam rozwód.
Podział majątku wspólnego – najważniejsze informacje
Sprawy rozwodowe zawsze mają na celu przede wszystkim formalne zakończenie małżeństwa, jednak wyrok rozwodowy wcale nie kończy problemów, z którymi muszą mierzyć się byli małżonkowie. Do najczęściej spotykanych – obok zasad opieki nad dziećmi – należy podział majątku wspólnego. Może on zostać przeprowadzony na dwa sposoby: w drodze umowy zawartej przez byłych małżonków, a więc polubownie, lub na mocy orzeczenia sądu, czyli po przeprowadzeniu stosownego postępowania. Prawnik od rozwodów wskaże nade wszystko, że ugodowy podział majątku wspólnego jest możliwy tylko wówczas, gdy małżonkowie są w stanie dojść do porozumienia. To z kolei przeważnie zdarza się wtedy, że temperatura negatywnych emocji podczas rozwodu, a tym samym konfliktu, nie była zbyt duża. Jest to raczej wyjątek od reguły, stąd podział majątku po rozwodzie najczęściej następuje w drodze postępowania sądowego.
Co obejmuje majątek wspólny małżonków?
Bez względu na to, w jaki sposób dokona się podział majątku, zawsze wyjściową kwestią jest ustalenie, co dokładnie wchodzi w jego zakres. Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego majątek wspólny małżonków obejmuje wszystko to, co małżonkowie nabyli po zawarciu małżeństwa. W szczególności – jak wyjaśnia prawnik od rozwodów – w skład tego majątku wchodzi pobrane przez każdego z małżonków wynagrodzenie za pracę; dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków czy środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.
Jednocześnie to, że po zawarciu małżeństwa powstaje majątek wspólny małżonków, nie oznacza, iż w ogóle nie zachowują oni żadnego majątku osobistego. Wręcz przeciwnie – w jego skład wchodzą chociażby przedmioty majątkowe nabyte przed powstaniem wspólności ustawowej lub otrzymane przez małżonka w drodze dziedziczenia, lub darowizny. Majątek osobisty – który po rozwodzie po prostu nadal pozostaje własnością każdego z małżonków – obejmuje także m.in. przedmioty majątkowe służące wyłącznie do zaspokajania osobistych potrzeb jednego z małżonków; wierzytelności z tytułu wynagrodzenia za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej oraz nagrody za osobiste osiągnięcia. Podział majątku po rozwodzie w ogóle nie obejmuje tego rodzaju składników.
Podział majątku wspólnego za pomocą umowy – o czym pamiętać?
Najprostszym sposobem na podział majątku po rozwodzie jest zawarcie przez byłych małżonków umowy, w której sami określą jak dokonać podziału majątku. Mają oni w tym zakresie właściwie pełną dowolność. W praktyce najczęściej spotyka się takie rozwiązanie jak „przyznanie” poszczególnych składników majątku małżonkom i przejęcie ich własności przez jednego ze spłatą drugiego. Rozwiązanie to spotyka się przede wszystkim wówczas, gdy podział majątku obejmuje nieruchomość – np. działkę gruntu, dom lub mieszkanie.
Umowny podział majątku wspólnego może zostać co do zasady dokonany w dowolnej formie. Zawsze jednak warto zawrzeć przynajmniej pisemną umowę. W przypadku sporu co do tego, czy podział majątku po rozwodzie został przeprowadzony w sposób legalny i prawidłowy, będzie to bardzo ważny dowód. Natomiast wówczas, gdy podział majątku dotyczy nieruchomości, umowa zawsze musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego. Jest to – co bez problemu wyjaśni prawnik od rozwodów – standardowe wymaganie co do czynności prawnych dotyczących nieruchomości. Oczywiście po zawarciu takiego kontraktu trzeba jeszcze ujawnić fakt zmiany właściciela nieruchomości w prowadzonych dla niej księgach wieczystych.
Sądowy podział majątku wspólnego – prawnik od rozwodów może okazać się niezbędny
Sprawy rozwodowe w zdecydowanej większości przypadków toczą się w kontekście silnego sporu pomiędzy małżonkami. Uwarunkowania te rzutują także na podział majątku po rozwodzie. Dlatego przeważnie byli małżonkowie przeprowadzają podział majątku przed sądem. Tego rodzaju sprawy toczą się w tzw. trybie nieprocesowym, a ich zwieńczeniem jest wydane przez sąd postanowienia, w którym określa on jakie składniki majątku wspólnego i na jakich zasadach przypadną każdemu z byłych małżonków. Tym samym to, co stanowiło majątek wspólny małżonków, stanie się prywatną własnością każdego z nich. Dlatego sprawy o podział majątku po rozwodzie są tak istotne dla byłych małżonków – w końcu od rozstrzygnięcia sądu w dużej mierze zależy ich finansowa przyszłość.
Podział majątku przez sąd rozpoczyna się poprzez złożenie wniosku. Może go przedłożyć jeden z małżonków, nie ma jednak przeszkód, aby taki wniosek złożył każdy z nich – wówczas sprawy zostaną połączone do wspólnego rozpoznania. We wniosku o podział majątku wspólnego trzeba przedstawić proponowany sposób podziału – choć nigdy nie jest on wiążący dla sądu, który może rozstrzygnąć sprawę inaczej – oraz jego uzasadnienie. Następnie rozpoczyna się postępowanie, w którym najpierw sąd ustala, co obejmuje majątek wspólny małżonków, a następnie to, jak dokonać podziału majątku. Oczywiście w takich sprawach przeprowadza się szereg dowodów, które mogą dotyczyć m.in. tego, w jakim zakresie każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, co z kolei przekłada się na to, jaka jego część powinna mu przypaść. Stąd nie są to sprawy łatwe, a prawnik od rozwodów może okazać się niezwykle cennym wsparciem dla byłego małżonka, który chce dobrze ochronić swoje prawa majątkowe.
