Stwierdzenie nabycia spadku. Co warto wiedzieć?

 

Opublikowano: 7 grudnia, 2020

Z chwilą śmierci osoby dysponującej określonym majątkiem, jej bliscy uzyskują prawo do dziedziczenia po zmarłym. Choć formalne stwierdzenie nabycia spadku nie jest obowiązkowe, w wielu sytuacjach okazuje się koniecznością. Jak wygląda cała procedura, jakie są jej koszty i czas trwania, kto może wnioskować o wszczęcie postępowania i czy nabycie spadku u notariusza jest równie ważne, co postanowienie sądu w tej sprawie? Odpowiadamy na kluczowe pytania.

Kiedy stwierdzenie nabycia spadku może być konieczne?

W polskim prawie nie ma przepisu, który nakazywałby przeprowadzenie postępowania spadkowego po śmierci zmarłego. Uzyskanie takiego potwierdzenia leży raczej w interesie spadkobierców i to oni najczęściej decydują się na formalne stwierdzenie prawa do przysługującego im majątku. Mogą tego wymagać różne instytucje lub osoby trzecie, np. banki przy ubieganiu się o kredyt zabezpieczony odziedziczoną nieruchomością. Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku może okazać się również niezbędne w sytuacji, gdy spadkobierca domaga się spłaty wierzytelności od dłużników spadkodawcy.

W przypadku dziedziczenia nieruchomości, po stronie nowego właściciela powstaje również obowiązek dokonania zmian w księdze wieczystej. To także wymaga od spadkobiercy okazania stosownego dokumentu: aktu notarialnego lub postanowienia z sądu.

Sprawa sądowa i postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku

W przypadku wyboru drogi sądowej punkt wyjścia stanowi wniosek o stwierdzenie nabycia spadku z testamentem lub na podstawie ustawy, gdy ostatnia wola zmarłego nie została spisana ani ogłoszona przez niego ustnie. Wniosek musi zawierać odpowiednie informacje, m.in.:

- określenie danych osobowych wnioskodawcy oraz wszystkich znanych spadkobierców,

- uzasadnienie oraz określenie, czego domaga się wnioskodawca,

- potwierdzenie śmierci spadkobiercy (odpis aktu zgonu),

- niezbędne załączniki (m.in. odpisy aktów urodzenia i małżeństwa spadkobierców), które należy złożyć w tylu egzemplarzach, ilu jest uczestników postępowania.

Dokument kieruje się do sądu rejonowego właściwego dla ostatniego miejsca zamieszkania spadkodawcy. Oplata za jego złożenie jest stała (niezależna od wartości spadku) i wynosi 100 zł.

Kto może złożyć wniosek?

Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku może zostać złożony zarówno przez jednego ze spadkobierców, jak i przez osoby trzecie, które także mogą mieć interes w formalnym potwierdzeniu dziedziczenia. Owe osoby trzecie to m.in. zapisobiorca – domagający się wykonania przez spadkobiercę zapisu na swoją rzecz lub wierzyciel zmarłego, który dzięki temu będzie mógł skutecznie dochodzić zwrotu swoich należności.

Przebieg postępowania spadkowego

Sąd weryfikuje kompletność oraz poprawność wniosku, po czym wyznacza termin posiedzenia. Na tym etapie weryfikacji podlega m.in. to, czy zmarły pozostawił po sobie testament oraz, czy nie zostało już wszczęte postępowanie notarialne, w sprawnie poświadczenia dziedziczenia. Po przeprowadzeniu rozprawy, w której uczestniczą wnioskodawca oraz potencjalni spadkodawcy ustawowi i testamentowi, wydane zostaje stosowne postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku.

Stwierdzenie nabycia spadku, a dział spadku

Warto pamiętać o tym, że postanowienie nie dzieli w żaden sposób majątku po zmarłym (jest tak zarówno wówczas, gdy sprawę zainicjował wniosek o stwierdzenie nabycia spadku z testamentu, jak i na podstawie ustawy), a jedynie potwierdza prawo poszczególnych spadkobierców do dziedziczenia. W celu rozdzielenia majątku spadkowego konieczne jest założenie osobnej sprawy o dział spadku.

Czy postanowienie sądu można zmienić?

Prawomocne postanowienie uznające spadek może zostać uchylone wyłącznie w drodze osobnego postępowania. Może do tego dojść np. w sytuacji, gdy już po zakończeniu sprawy spadkowej odnajdzie się testament zmarłego, inaczej określający grono spadkobierców. Osoba, która pierwotnie nie brała udziału w postępowaniu, może wówczas wystąpić o zmianę postanowienia.

Nabycie spadku u notariusza

Droga sądowa nie jest jedynym sposobem formalnego potwierdzenia nabycia spadku. Polskie prawo pozwala na uznanie prawa do dziedziczenia również w formie aktu notarialnego. W ten sposób możliwe jest zarówno stwierdzenie nabycia spadku z testamentu, jak i bez ostatniej woli zmarłego. Wydanie aktu poświadczenia dziedziczenia wiąże się ze znacznie szybszą procedurą niż postępowanie sądowe, jednak nie w każdej sytuacji można z tej drogi skorzystać. Co do zasady jest ona zarezerwowana wyłącznie dla spadkobierców ustawowych i testamentowych, a także osób, na których rzecz ustanowiono zapisy windykacyjne. Nabycie spadku u notariusza nie będzie również możliwe w sytuacji, gdy zmarły wygłosił jedynie ustny testament – wtedy konieczne będzie przeprowadzenie procesu sądowego.

Koszty związane z nabyciem spadku u notariusza warunkuje rozporządzenie Ministra Sprawiedliwościowi, które za maksymalne przyjmuje poniższe stawki brutto:

- 61,50 zł – za protokół otwarcia i ogłoszenia testamentu,

- 123,00 zł – za sporządzenie protokołu dziedziczenia,

- 61,50 zł – za sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia.

Dodatkowo każda strona wypisu aktów sporządzonych przez notariusza to wydatek 7,38 zł brutto.

Ile trwa postępowanie?

To jak długo będzie trwać cała procedura – tak przed sądem, jak w kancelarii notarialnej – w znacznym stopniu zależy od tego, czy wszystkie strony postępowania wykażą zgodną wolę współpracy. Co do zasady, stwierdzenie nabycia spadku u notariusza następuje szybciej niż wydanie postanowienia przez sąd, jednak w obu przypadkach szybkie rozstrzygnięcie sprawy jest jak najbardziej możliwe.

Cennym wsparciem dla spadkobierców lub wnioskodawców będzie z pewnością pomoc doświadczonego adwokata przydatna na każdym etapie postępowania. Pomoc w sporządzeniu kompletnego wniosku, reprezentowanie na sali sądowej czy konsultacje przygotowawcze, to tylko niektóre korzyści wynikające ze współpracy z adwokatem przy sprawach spadkowych. Oprócz szczególnej znajomości przepisów i bogatego doświadczenia, prawnik zapewni również obiektywne spojrzenie na problem. To z kolei pozwoli wypracować najkorzystniejszą strategię i znacznie zwiększy prawdopodobieństwo pomyślnego, szybkiego zamknięcia całego postępowania.

Nasze wyróżnienia
najlepsi adwokaci Szczecin 2021 oferteo
Nagroda orły prawa Krzysztof Konysz Szczecin
Nagroda 2021 gold Krzysztof Konysz adwokat Szczecin