Przedawnienie długu 2023. Kiedy przedawniają się długi?

Opublikowano: 10 października, 2023

Niezapłacone faktury, rachunki czy raty pożyczek to problem dotyczący wielu Polaków – zarówno indywidualnych konsumentów, jak i przedsiębiorców. Polskie prawo precyzyjnie określa, jak długo wierzyciele mogą domagać się od dłużników spłaty zaległych zobowiązań. Dowiedz się, co oznacza przedawnienie, sprawdź, po jakim czasie zadłużenie ulega przeterminowaniu i skąd wiadomo, że dług jest przedawniony.

Czym jest przedawnienie długu?

Zgodnie z obowiązującymi przepisami, wierzyciel ma prawo domagać się zapłaty należności od swojego dłużnika, jednak nie może robić tego bez końca. Dlatego, zanim przejdziemy do omówienia szczegółowych zasad regulujących przeterminowanie wierzytelności, wyjaśnić należy, co oznacza przedawnienie długu. Jest to instytucja prawna, która powoduje, że po upływie terminu określonego w Kodeksie cywilnym przymusowe dochodzenie roszczenia uznaje się za niedopuszczalne. Oznacza to, że osoba zadłużona nie ma już obowiązku spłacania długu, a wierzyciel nie może wyegzekwować go w drodze postępowania sądowego lub egzekucji komorniczej. Jak wiadomo, do przeterminowania wierzytelności dochodzi najczęściej w sytuacji, gdy wierzyciel przez określony czas nie podejmuje żadnych działań zmierzających do odzyskania swoich pieniędzy.

Co oznacza, że dług został przedawniony?

W świetle prawa przedawnienie nie jest synonimem całkowitego zniknięcia zadłużenia. Zmienia się natomiast status roszczenia, które nie jest już przymusowe, a jedynie dobrowolne. Oznacza to, że dłużnik nadal może spłacić swoje zobowiązanie, jednak wierzyciel nie ma już prawa do prowadzenia egzekucji. Warto zaznaczyć, że sąd może również orzec obowiązek zapłaty długu, nawet pomimo upływu czasu przedawnienia, jednak takie sytuacje należą do rzadkości.

Należy również pamiętać, że fakt, iż długi ulegają przeterminowaniu, nie oznacza ich samoistnego usunięcia z baz informacji gospodarczych takich jak BIK czy Krajowy Rejestr Długów. Dłużnik posiadający przedawnione zobowiązania powinien samodzielnie złożyć wniosek o wykreślenie zadłużenia z rejestru. W przeciwnym razie roszczenie będzie w dalszym ciągu widoczne, co – jak wiadomo – może wywoływać negatywne skutki np. odmowę przyznania kredytu bankowego.

Skąd wiadomo, że dług jest przedawniony?

Dłużnik może sprawdzić, czy w jego przypadku doszło do przeterminowania zadłużenia, zasięgając informacji np. w Biurze Informacji Kredytowej. Warto również poznać terminy przedawnienia, które dla większości roszczeń wynoszą aktualnie 3, albo 6 lat. Bardzo pomocna może również okazać się konsultacja z prawnikiem specjalizującym się w sprawach związanych z oddłużaniem klientów indywidualnych oraz firm. Zastanawiasz się, skąd wiadomo, że dług jest przedawniony? Zdecydowanie odradzamy wysyłanie do wierzyciela pism lub zapytań o to, czy przeterminowanie zobowiązania stało się faktem. Takie działanie, o ile nie upłynął wymagany prawem czas, niemal na pewno będzie wiązało się z rozpoczęciem przez podmiot mający prawo do roszczenia, dochodzenia swoich należności. Dłużnik, myśląc, że postępuje prawidłowo, w praktyce może przyczynić się do przerwania biegu terminu przedawnienia długu, znacznie ograniczając swoje szanse na uniknięcie obowiązku jego spłaty.

Należy również pamiętać, że komornik prowadzący egzekucję, co do zasady nie sprawdza samodzielnie, czy dług jest przedawniony. Obowiązek ten spoczywa na dłużniku, który powinien złożyć stosowny zarzut w przypadku, gdy wierzyciel dochodzi swoich roszczeń na drodze sądowej lub komorniczej. Wówczas sąd lub komornik, pod warunkiem uznania stanowiska osoby zadłużonej, oddali roszczenie wierzyciela.

Jakie długi ulegają przedawnieniu i po jakim czasie?

Sytuacja, w której dłużnik nie ma obowiązku spłacania wierzytelności, a wierzyciel nie może jej już wyegzekwować w sądzie lub przez komornika, najczęściej powodowana jest upływem określonego terminu. Po jakim czasie zadłużenie ulega przedawnieniu? Kodeks cywilny przewiduje co do zasady maksymalnie 6-letni okres przeterminowania, jednak część długów ulega przedawnieniu wcześniej – po 3 latach, a niektóre nawet po roku. Dwuletnie przedawnienie długu obowiązuje m.in. w przypadku roszczeń z tytułu realizacji dostaw, czy umowy o dzieło.

Roszczenia, dla których przeterminowanie długu wynosi 3 lata, to m.in.: należności wynikające z prowadzenia działalności gospodarczej, wypłaty wynagrodzenia przy umowie o pracę, spłaty kredytu czy pożyczki, ale również polis ubezpieczeniowych czy zaległego czynszu. Jeśli chodzi o zobowiązania podatkowe, termin liczony jest od końca roku kalendarzowego, w którym minął termin płatności, a zadłużenie ulega przedawnieniu po upływie:

• 3 lat w przypadku podatku od nieruchomości,

• 5 lat w przypadku podatku dochodowego, VAT-u czy podatku od czynności cywilnoprawnych.

Dyskutując o tym, jakie długi ulegają przedawnieniu, należy również wskazać, że istnieje pewna grupa zobowiązań wyjęta poza nawias przedawnienia. I tak przeterminowaniu nigdy nie ulegają roszczenia z części kapitałowej kredytu hipotecznego – w tym ostatnim przypadku przedawnione mogą być jedynie odsetki.

Przeterminowanie długu – pomoc prawnika

Jeśli uważasz, że roszczenie Twojego wierzyciela już się przedawniło i chcesz dochodzić swoich praw, warto skonsultować się adwokatem. Prawnik pomoże Ci ustalić, czy dług rzeczywiście uległ przeterminowaniu, reprezentując Twoje interesy w sporze z wierzycielem. Również w przypadku osób lub podmiotów domagających się wyegzekwowania należnej wierzytelności wsparcie kancelarii adwokackiej może znacznie usprawnić proces dochodzenia roszczeń. Dotyczy to zarówno sporów sądowych, jak i prowadzenia mediacji oraz rozmów negocjacyjnych.