Opublikowano: 1 czerwca, 2023
Nawet najbardziej przezorny i dbający o swoją prywatność obywatel może stać się ofiarą oszustów, wyłudzających dane w sieci. Przeniesienie wielu codziennych czynności do Internetu znacznie ułatwiło działanie wszystkim tym, którzy stosują podszywanie się pod inną osobę. Warto wiedzieć, jak uchronić się przed tego rodzaju procederem i gdzie zgłosić fakt, że ktoś inny używa naszych danych. Sprawdź, na czym może polegać kradzież tożsamości, dowiedz się, czy jest to karalne oraz jaka kara grozi za tego rodzaju działania.
Czy podszywanie się pod inną osobę jest karalne?
Omówienie tematu, który w dobie nieustannej wymiany informacji może dotknąć każdego z nas, warto zacząć od odpowiedzi na kluczowe pytanie: czy podszywanie się pod inną osobę jest karalne? Wszystkie wątpliwości w tej kwestii rozstrzyga art. 190a kodeksu karnego, a dokładnie § 2. Zgodnie z nim ten, kto w celu wyrządzenia szkody drugiej osobie, wykorzystuje jej wizerunek lub dane osobowe, a więc stosuje techniki podszywania się, podlega karze do 6 miesięcy do 8 lat pozbawienia wolności. Ten sam wymiar kary grozi sprawcy, który stosuje uporczywe nękanie, kieruje do kogoś groźby karalne lub narusza prywatność innej osoby. Ten ostatni przepis, wymieniony w art. 190a § 1 k.k. stosuje się m.in. w przypadku ścigania coraz powszechniejszego przestępstwa stalkingu.
Aby jednak mieć pełną świadomość tego, jaka jest kara za podszywanie się pod kogoś, należy zapoznać się z treścią paragrafu trzeciego tego samego artykułu, który mówi, że jeśli następstwem kradzieży tożsamości, stalkingu lub podszywania się pod inną osobę będzie targnięcie się ofiary na własne życie, maksymalny wymiar kary może wzrosnąć nawet do 12 lat pozbawienia wolności.
Na czym może polegać kradzież tożsamości?
Wiedząc już, że podszywanie się pod kogoś innego jest karalne, a co więcej – można za to trafić do więzienia nawet na 12 lat – warto mieć świadomość, na czym może polegać kradzież tożsamości. W najbardziej ogólnym znaczeniu jest to fałszywe podawanie się za inną osobę. Obecnie tego rodzaju działań najczęściej dopuszczają się cyberprzestępcy, dlatego warto zachowywać czujność, podejmując działania w Internecie. Przykłady sytuacji, w których dochodzi do zawłaszczenia i nielegalnego wykorzystywania cudzego wizerunku online, to m.in.:
-
podszywanie się pod inne osoby na portalach społecznościowych lub forach dyskusyjnych,
-
wykorzystywanie cudzych zdjęć, informacji oraz danych osobowych w celu upozorowania, że jest się kimś innym,
-
umieszczanie kompromitujących daną osobę treści na jej profilach w social mediach,
-
dokonywanie transakcji – np. zaciąganie pożyczek – na dane kogoś innego niż rzeczywisty sprawca,
-
posługiwanie się nieswoimi dokumentami w trakcie różnego rodzaju czynności, np. kontroli policyjnej.
Przykłady można oczywiście mnożyć i choć podmioty takie jak banki, social media czy portale aukcyjne wprowadzają różnego rodzaju procedury mające zapobiegać kradzieżom tożsamości oraz pozwalające je zgłosić, ten karalny proceder w dalszym ciągu stanowi niezwykle poważne zagrożenie.
Warto zwrócić uwagę na fakt, iż w przywołanym wyżej przepisie ustawodawca wyraźnie wskazał na zamiar wyrządzenia szkody majątkowej lub osobistej osobie, pod którą podszywa się przestępca. Co istotne, szkoda taka nie musi zaistnieć, aby doszło do popełnienia czynu zagrożonego karą z art. 190a k.k. – wystarczy, że sprawca świadomie działa w zamiarze jej wyrządzenia, bez względu na efekt. Jeśli ofiara zdecyduje się zgłosić kradzież tożsamości, w postępowaniu konieczne będzie wykazanie, iż sprawcy zależało na wyrządzeniu szkody.
Gdzie zgłosić podszywanie się pod kogoś?
Nie ma więc żadnych wątpliwości co do tego, że podszywanie się pod inną osobę jest karalne – nawet jeśli finalnie nie doszło do pogorszenia sytuacji majątkowej lub osobistej ofiary. Art. 190 § 4 k.k. mówi, że przestępstwa związane z uporczywym nękaniem oraz kradzieżą tożsamości ścigane są na wniosek pokrzywdzonego. W praktyce oznacza to, że jeśli chcemy, by sprawca poniósł zasłużoną karę, sami musimy zgłosić jego działania organom ścigania.
Jeśli do zdarzenia doszło w Internecie, np. na jednym z portali społecznościowych, pierwszym krokiem powinno być zawiadomienie o naruszeniu zasad prywatności administratorów serwisu. Wszystkie duże platformy, takie jak Facebook, Twitter czy Instagram, udostępniają użytkownikom specjalne formularze, gdzie można zgłosić podszywanie się pod kogoś, kradzież zdjęć lub inną formę ingerowania w prywatność.
Jeżeli podejrzewamy, że przestępca postanowił założyć na nasze dane rachunek bankowy, zawrzeć umowę, wziąć kredyt lub wykonać inną operację finansową, należy niezwłocznie skontaktować się z daną instytucją, a ewentualną utratę dokumentów zgłosić na policję lub do właściwego dla miejsca zamieszkania urzędu stanu cywilnego.
Mając na względzie, iż podszywanie się pod inną osobę nie jest ścigane z urzędu, po wykonaniu powyższych działań, należy zgłosić kradzież tożsamości na policji lub w prokuraturze. Dopiero wówczas organy ścigania będą mogły wszcząć postępowanie w naszej sprawie.
Jak chronić się przed kradzieżą tożsamości w Internecie?
Warto zdawać sobie sprawę z faktu, że to, czy sprawca wejdzie w posiadanie naszych danych osobowych, które ułatwią mu podszywanie się pod kogoś, kim nie jest, w dużej mierze zależy od nas samych. Bezpieczne przechowywanie danych oraz pilnowanie, by nie dostały się one w niepowołane ręce, to jeden z kluczowych sposobów ochrony przed kradzieżami tożsamości. Wypełniając jakikolwiek formularz w Internecie, należy najpierw upewnić się, że strona lub aplikacja są odpowiednio zabezpieczone, np. poprzez protokół SSL do szyfrowania danych. Wszelkie formalności najlepiej zgłosić administratorom. Warto również zweryfikować dane kontaktowe, takie jak numer telefonu czy adres e-mail, na które wysyłamy poufne informacje.
O czym jeszcze pamiętać?
Przy rejestracji w rozmaitych serwisach bezwzględnie należy ustawić odpowiednio silne hasło, które będzie łatwe do zapamiętania, ale trudne do złamania przez cyberprzestępcę. Jednym z najskuteczniejszych sposobów zabezpieczania swoich kont w social mediach lub bankowości elektronicznej jest włączenie weryfikacji dwuskładnikowej, a więc autoryzacji wymagającej podania nie tylko hasła, ale także drugiego kodu, np. przesyłanego SMS-em.
