Opublikowano: 27 października, 2023
Zawarcie związku małżeńskiego to nie tylko akt formalizujący związek kobiety i mężczyzny, ale również czynność urzędowa wywołująca określone skutki prawne. W momencie wzięcia ślubu, pomiędzy mężem, a żoną powstaje bowiem wspólność majątkowa, a jednym z jej aspektów staje się odpowiedzialność za długi małżonka. Dowiedz się, kiedy obie strony solidarnie odpowiadają za zaciągnięte przez jedną z nich zobowiązania oraz co w kwestii zadłużenia byłego męża lub żony zmienia rozwód i kiedy warto spisać intercyzę.
Czy małżonkowie zawsze solidarnie odpowiadają za swoje długi?
Więź gospodarcza, podobnie jak fizyczna i duchowa stanowi podstawowy element pożycia małżeńskiego. W zdecydowanej większości przypadków żona i mąż, od ślubu aż do rozwodu lub śmierci jednego z nich prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. Jednak o tym, czy małżonkowie odpowiadają solidarnie za długi, decyduje przede wszystkim wybrany przez nich ustrój ekonomiczny. W polskim systemie prawnym obowiązują bowiem zasadniczo dwie możliwości: wspólność oraz rozdzielność majątkowa, które znacząco różnią się od siebie w kwestii odpowiedzialności za zawierane zobowiązania.
Wspólność majątkowa, a długi współmałżonka
Co do zasady, w momencie zawarcia związku małżeńskiego pomiędzy mężem, a żoną powstaje wspólność majątkowa. Zgodnie z nią wszelkie składniki majątku nabyte w trakcie trwania małżeństwa za środki wspólne stanowią łączną współwłasność obu małżonków. Ma ona charakter bezudziałowy, co oznacza, że każdy z małżonków ma pełne prawo do całego wspólnego dorobku. Oprócz tego obie strony dysponują również majątkami osobistymi, na które składają się rzeczy nabyte np. przed ślubem, spadki, darowizny itp. Wspólność majątkowa oznacza, że aktywa, a także długi i związana z nimi odpowiedzialność, rozkładają się solidarnie na obie strony, jednak warto zwrócić uwagę na trzy możliwe sytuacje.
-
Małżeństwo wspólnie zaciąga zobowiązanie – wówczas zarówno żona, jak i mąż odpowiadają majątkiem wspólnym oraz osobistymi;
-
Mąż zaciąga dług za zgodą żony lub odwrotnie – oboje odpowiadają majątkiem wspólnym, a ponadto wierzyciel będzie mógł skierować kroki względem majątku osobistego dłużnika;
-
Jeden małżonek zaciąga dług bez zgody drugiego – wówczas to on odpowiada wyłącznie swoim osobistym majątkiem.
Rozdzielność majątkowa, a odpowiedzialność za długi
Inną formą ustroju ekonomicznego w małżeństwie jest rozdzielność, która może zostać ustanowiona na dowolnym etapie pożycia, na mocy zawartej między małżonkami umowy. Umowa ta, potocznie nazywana intercyzą, wyłącza wspólnotę majątkową pomiędzy żoną, a mężem, jednak nie działa wstecz. Oznacza to, że odpowiedzialność za długi zaciągnięte przed ustanowieniem rozdzielności w dalszym ciągu rozkładać się będzie solidarnie na obojga małżonków.
Zawarcie intercyzy, choć w dalszym ciągu umożliwia nabywanie przedmiotów na współwłasność, oznacza, że w małżeństwie są tylko dwa majątki osobiste: żony oraz męża. Nie ma natomiast majątku wspólnego, co oznacza, że w przypadku zasięgnięcia zobowiązania, nie występuje odpowiedzialność za długi małżonka. Jednak w tym przypadku warto zwrócić uwagę na istotny przepis, wyszczególniony w art. 47 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym żona lub mąż mogą powoływać się na intercyzę wyłącznie w sytuacji, w której wierzyciel był świadomy jej istnienia.
W praktyce oznacza to, że gdy jeden z małżonków, weźmie kredyt w banku, nie informując o posiadaniu rozdzielności majątkowej, ta nie będzie miała zastosowania. W takim przypadku małżonkowie odpowiadają solidarnie za dług, nawet jeżeli w chwili powstania zobowiązania posiadali już intercyzę.
Rozwód, a odpowiedzialność za długi byłego męża lub żony
Wiele osób zastanawia się, czy rozwiązanie małżeństwa będzie stanowiło skuteczny sposób na uniknięcie konsekwencji zadłużenia spowodowanego przez eksmałżonka. Warto w tym przypadku wyraźnie zaznaczyć, że rozwód niczego w tej kwestii nie zmienia, a odpowiedzialność za długi byłego męża lub żony nadal pozostaje w mocy, jeśli zobowiązanie zawarte zostało jeszcze w trakcie małżeństwa. W takiej sytuacji wierzyciel mimo podziału majątku po rozwodzie, ma prawo domagać się spłaty należności solidarnie, a więc od obu stron. Istnieje przy tym możliwość uregulowania całości długu przez byłego męża lub żonę, a następnie dokonania stosownego rozliczenia między samymi eksmałżonkami.
Wyjątkiem jest sytuacja, w której w małżeństwie przed rozwodem panowała wspólność majątkowa, a jeden z małżonków zaciągnął dług bez zgody drugiego. W takim przypadku wierzyciel ma prawo dochodzić swoich roszczeń wyłącznie z majątku strony, która nawiązała zobowiązanie. Były współmałżonek nie będzie odpowiadał za zobowiązanie, na które nie wyraził zgody.
Jak sprawdzić, czy małżonek ma długi?
Dane o zaległych zobowiązaniach dostępne są w bazach i rejestrach informacji gospodarczej, takich jak m.in.: Krajowy Rejestr Długów (KRD), Biuro Informacji Kredytowej (BIK), BIG InfoMonitor czy Krajowy Rejestr Dłużników Niewypłacalnych. Umożliwiają one sprawdzenie, czy dana osoba bądź podmiot posiadają nieuregulowane zobowiązania. Niestety, podszywanie się pod żonę bądź męża w celu sprawdzenia ich potencjalnego zadłużenia nie jest zgodne z prawem, a fakt, że dotyczy to osoby z bliskiej rodziny, nie ma w tym przypadku znaczenia. Najlepiej po prostu przeprowadzić szczerą rozmowę i otwarcie spytać małżonka o jego ewentualne długi, uzyskując od niego wszelkie niezbędne informacje.
Jak uniknąć odpowiedzialności za długi małżonka?
Aby nie odpowiadać za zobowiązania zaciągnięte przez męża lub żonę, należy przede wszystkim zapoznać się z przepisami, regulującymi te kwestie. Jak się okazuje, nawet rozwód nie gwarantuje, że za długi byłego męża nie będziemy odpowiadali solidarnie z nim. Najprostszym sposobem, by uniknąć odpowiedzialności, jest więc zniesienie wspólności majątkowej, poprzez zawarcie stosownej umowy, wprowadzającej rozdzielność. W tej kwestii warto jednak zasięgnąć fachowej pomocy prawnej, aby należycie zabezpieczyć swoje interesy i nie odpowiadać za ewentualne roszczenia ze strony wierzycieli.
