Opublikowano: 2 grudnia, 2023
Wszystkie wytwory ludzkiego umysłu przyjmujące postać materialną – a więc literatura, wynalazki, przedmioty powstałe w wyniku twórczości artystycznej czy odkrycia naukowe – są formalnie zabezpieczone przed wykorzystywaniem przez nieuprawnione do tego podmioty. Dzieje się tak na podstawie prawa o ochronie własności intelektualnej. Warto przybliżyć nieco to pojęcie i wytłumaczyć, co to jest oraz przytoczyć ustawę regulującą te kwestie w Polsce. Czytaj dalej, aby poznać szczegóły!
Co to jest własność intelektualna? Sprawdź, co kryje się pod tym pojęciem
Jak już wspomnieliśmy, wszystkie wytwory ludzkiego umysłu powinny podlegać ochronie. Ustawa o własności intelektualnej obejmuje:
- prawa autorskie – są one związane z osobą twórcy, powstają samoistnie – w wyniku procesu twórczego, i nie wymagają rejestracji. Wśród nich należy wymienić przede wszystkim autorstwo utworów i ich oznaczenie w wybranej formie, nienaruszalność treści i formy, nadzór na sposobami wykorzystywania dzieła i ich rzetelnością oraz możliwość decydowania o sposobie jego pierwszego udostępnienia. Ochrona własności intelektualnej reguluje przekazywanie praw autorskich, ich przeniesienie czy sprzedaż oraz ściśle określa pola eksploatacji danego dzieła,
- prawa własności przemysłowej – to pojęcie odnosi się do patentów udzielanych na wynalazki, wzory użytkowe, znaki towarowe i oznaczenia geograficzne. W celu ich uzyskania konieczne jest zgłoszenie lub rejestracja oraz poniesienie stosownej opłaty – zarówno na początku procedury patentowej, jak i przez cały okres trwania ochrony. Ustawa o prawie własności intelektualnej w tym przypadku zapewnia monopol na korzystanie z określonego wytworu.
Jakie dobra są objęte prawami własności intelektualnej?
Wśród chronionych od momentu powstania, bez konieczności rejestracji czy uiszczania opłat, autorskich utworów, do których odnosi się pojęcie własności intelektualnej, ustawa obowiązująca w Polsce wymienia między innymi:
- prace literackie, naukowe, publicystyczne, kartograficzne,
- programy komputerowe,
- dzieła plastyczne, fotograficzne, muzyczne, sceniczne, w tym choreograficzne,
- wzornictwo przemysłowe,
- wytwory audiowizualne,
- projekty architektoniczne i urbanistyczne.
Czym są pokrewne prawa własności intelektualnej i komu przysługują?
Pod tym pojęciem mieszczą się uprawnienia aktorów, muzyków, naukowców czy producentów, którzy – choć nie wnieśli twórczego wkładu w powstanie utworu – przyczynili się do jego rozpowszechnienia i przekazania publiczności. Pokrewne prawa własności intelektualnej obejmują możliwość artystycznych wykonań, nadawania programów, utrwalania zapisów wideo i audio. Są one ograniczone czasowo – wygasają.
Prawa własności przemysłowej – wynalazki i patenty
Wymagają one rejestracji oraz wniesienia stosownych opłat i także są objęte ograniczeniami czasowymi. Maksymalny czas, przez jaki obowiązuje prawo ochrony własności intelektualnej, w ich przypadku reguluje ustawa. Dotyczy ona:
- wynalazków,
- wzorów użytkowych,
- znaków towarowych i przemysłowych,
- oznaczeń geograficznych,
- układów scalonych.
Patentów nie udziela się w naszym kraju na odmiany roślin, rasy zwierząt czy sposoby leczenia oraz hodowli.
Jakie są formy ochrony własności intelektualnej?
Jest ich kilka i są one uzależnione od rodzaju dobra czy dzieła. Prawo własności intelektualnej w Polsce daje możliwość:
- powołania się na ustawę o prawach autorskich w celu zabezpieczenia interesów twórcy,
- domagania się utrzymania tajemnicy i nieudostępniania informacji o przedmiocie podlegającym ochronie,
- kontrolowania sposobów udostępniania i pobierania opłat za korzystanie z dzieła,
- zakazania kopiowania i rozpowszechniania utworu lub wynalazku,
- wpływu na produkcję produktów zależnych od danego wytworu objętego ochroną.
Dlaczego warto chronić własność intelektualną?
Możliwości wynikające z ustaw i przepisów pozwalają w pełni kontrolować proces korzystania z dzieł niezależnie od ich rodzaju. Dzięki temu twórcy mają wpływ na sposób rozpowszechniania i wykorzystywania efektów swojej pracy, a ryzyko nieuczciwego czerpania zysków przez osoby nieuprawnione zostaje ograniczone. Prawo o ochronie własności intelektualnej umożliwia dochodzenie sprawiedliwości przed sądem, a powołanie się na obowiązujące ustawy znacznie ułatwia rozstrzyganie wszelkich sporów.
Chroń wytwory swojej twórczości, bazując na przepisach prawa!
Skoro wiesz już, co to jest własność intelektualna – ustawa jasno określa, co należy rozumieć pod tym pojęciem i reguluje możliwości jej ochrony, korzystaj z przysługujących Ci form zabezpieczenia wykonanych przez Ciebie dzieł czy wynalazków. A jeśli masz wątpliwości dotyczące tego tematu, umów się na konsultację w kancelarii prawnej – tam uzyskasz odpowiedzi na nurtujące Cię pytania.
