Legalizacja samowoli budowlanej 2023 jak uniknąć kary

 

Opublikowano: 22 lutego, 2023

Właściwie każdą – nawet stosunkowo drobną – inwestycję trzeba przeprowadzić zgodnie z przepisami prawa. W przeciwnym wypadku trzeba liczyć się z poważnymi konsekwencjami – w tym z koniecznością zapłaty kary, a nawet z przeprowadzeniem rozbiórki. Jednak tak daleko idących skutków można uniknąć, przeprowadzając legalizację samowoli budowlanej. Postępowanie to wiąże się co prawda z koniecznością przeprowadzenia szeregu czynności, ale w ostatecznym rozrachunku pozwala na w pełni legalne użytkowanie budynku, a niekiedy także na uniknięcie kary. Co więc zrobić, aby zalegalizować samowolę budowlaną?

 

Samowola budowlana – kiedy mamy z nią do czynienia?

Mówiąc najprościej samowola budowlana polega na tym, że określona inwestycja została zrealizowana bez dopełnienia formalności wymaganych dla niej przez prawo bądź też z przekroczeniem zasad ustalonych np. w pozwoleniu na budowę. W takich okolicznościach należy przeprowadzić postępowanie legalizujące. Należy przy tym pamiętać, że legalizacja samowoli budowlanej zawsze musi zostać ściśle dostosowana do okoliczności danego przypadku. Oznacza to także przeanalizowanie do jakiego rodzaju przekroczenia prawa doszło, czego efektem jest samowola budowlana. Legalizacja polega przede wszystkim na „nadrobieniu” tych formalności, które nie zostały załatwione przed rozpoczęciem prac.

 

Warunki zalegalizowania samowoli budowlanej

Zastanawiając się jak zalegalizować samowolę budowlaną najpierw trzeba podkreślić, że można takie postępowanie przeprowadzić tylko wówczas, gdy wybudowany obiekt jest zgodny z przepisami prawa bądź można – w wyniku dalszych prac budowlanych – doprowadzić go do takiej zgodności. Chodzi tu zwłaszcza o przepisy prawa budowlanego oraz odnoszące się do planowania i zagospodarowania przestrzennego. Zawsze chodzi tu o te przepisy, które obowiązywały na dzień zakończenia inwestycji. W przypadku zaś, gdy nie da się doprowadzić budowy do stanu zgodnego z prawem, należy liczyć się z koniecznością jej rozbiórki.

 

Kara za samowolę budowlaną

Warto przy tym podkreślić, że ustawodawca różnicuje sankcje, z jakimi powinien liczyć się inwestor dopuszczający się samowoli budowlanej. Zasada jest tu prosta: im poważniejsze naruszenie, z tym dalej idącymi konsekwencjami trzeba się liczyć. Kara za samowolę budowlaną najczęściej sprowadza się do grzywny. Jej maksymalna wysokość wynosi aż 1 milion złotych, a obowiązek jej uiszczenia przedawnia się dopiero po upływie pięciu lat. Z grzywną trzeba się liczyć także wówczas, gdy inwestor, właściciel bądź zarządca budynku zwleka z jego rozbiórką – oczywiście wówczas, gdy została ona nakazana. Sankcje grożą także za niezłożenie wniosku o legalizację samowoli. Jak więc tego dokonać? Odpowiedź na to pytanie ma kluczowe znaczenie dla wszystkich zastanawiających się, jak uniknąć kary za samowolę budowlaną.

 

Procedura legalizacji samowoli budowlanej

Legalizacja samowoli budowlanej nigdy nie następuje z urzędu. Stąd do przeprowadzenia stosownej procedury konieczne jest złożenie wniosku przez inwestora lub właściciela budynku, bądź użytkownika budynku. Sam wniosek składa się na urzędowym formularzu, a najważniejszą kwestią jest zgromadzenie odpowiednich dokumentów. Ich zakres, a także sam przebieg procedury legalizacyjnej, uzależniony jest od tego, z jak „starą” samowolą mamy do czynienia. W przypadku tych, które powstały przed ponad 20. laty prowadzi się postępowanie uproszczone. W jego ramach wystarczy przedstawić oświadczenie o dysponowaniu nieruchomością na cele budowlane; inwentaryzację powykonawczą obiektu przygotowaną przez geodetę; ekspertyzę techniczną potwierdzającą, że inwestycje można użytkować bez zagrożenia dla zdrowia i życia ludzi. Rozwiązania te podyktowane są koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa.

Bardziej zaawansowane postępowanie przewidziano dla samowoli budowlanych, które powstały przed mniej, niż 20 laty. W wypadku, gdy obiekt powinien zostać wybudowany po uzyskaniu pozwolenia na budowę trzeba przedstawić m.in. zaświadczenie wójta, burmistrza lub prezydenta miasta o tym, że inwestycja nie koliduje z odpowiednimi aktami planowania przestrzennego (np. z miejscowym planem zagospodarowania) oraz projekt budowlany i projekt techniczny. Są to właściwie te same dokumenty, który należałoby przygotować przy ubieganiu się o pozwolenie na budowę w zwykłym trybie. Muszą one zostać sporządzone przez osoby posiadające stosowne uprawnienia.

Jeżeli jednak samowola budowlana nie dotyczy inwestycji, które można zrealizować jedynie na podstawie pozwolenia na budowę zamiast pełnego projektu budowlanego przedstawia się projekt zagospodarowania działki lub terenu. Kiedy dokumenty te nie budzą poważniejszych zastrzeżeń organów administracji architektoniczno-budowlanej, wydają one stosowną decyzję legalizacyjną, która zmierza do „uzdrowienia” sytuacji przekroczenia prawa podczas budowy. Oczywiście mowa tu o naruszeniach dotyczących prawa budowlanego, a nie przykładowo odnoszących się do kwestii prawa własności gruntu, na którym zrealizowano prace.

Samowola budowlana – kara za jej dokonanie, jak już wcześniej podkreślaliśmy, może być niezwykle dotkliwa – zawsze stanowi poważne przekroczenie prawa, uniemożliwiające korzystanie z obiektu zgodnie z prawem, niemniej w większości przypadków opłaca się ponieść koszty związane z przeprowadzeniem procedury legalizacji samowoli. Opłata legalizacyjna stanowi iloczyn stawki opłaty (500 zł), współczynnika kategorii obiektu budowlanego i współczynnika wielkości obiektu budowlanego. Z wyższymi opłatami muszą liczyć się ci, którzy dopuszczą się samowoli na obszarach chronionych, np. Natura 2000.  Poza tym wnioskujący o legalizację powinien liczyć się z kosztami sporządzania dokumentacji przez geodetę oraz osobę posiadającą uprawnienia budowlane. W tym obszarze obowiązują ceny rynkowe.

Nasze wyróżnienia
najlepsi adwokaci Szczecin 2021 oferteo
Nagroda orły prawa Krzysztof Konysz Szczecin
Nagroda 2021 gold Krzysztof Konysz adwokat Szczecin